جنجال بر سر انتشار نسخه بازبینی شده آثار نجیب محفوظ در مصر - وبلاگ تینتا

به گزارش وبلاگ تینتا به نقل از الفنار للاعلام-چند روز پس از آن که مدیر انتشارات الدیوان در مصر از انتشار نسخه بازبینی شده و بدون تغییر رمان های نجیب محفوظ اطلاع داد جنجال بر سر وجود تغییر و دستکاری در نسخه های پیشین نویسنده نوبلیسیت مصری بالا گرفت.

لازم به ذکر است که کتابفروشی زنجیره ای وانتشاراتِ دیوان در قاهره اخیرا حق انتشار همه آثار نجیب محفوظ، تنها نویسنده عرب برنده نوبل ادبیات را به مدت 15 سال به دست آورده است.

احمد القرملاوی، نویسنده و مدیر این انتشارات در بیانیه ای اشاره نمود که در ماه دسامبر و چند روز مانده به 110 مین سالروز تولد نجیب محفوظ قراردادی را با ام کلثوم، دختر او امضا نموده است که به موجب آن حق انحصاری انتشار همه آثار نویسنده نوبلیست مصری به وی اعطا شده است. او بعلاوه عنوان نمود که علاوه بر این حق غیرانحصاری انتشار آثار نجیب محفوظ در فرمت الکترونیکی را به صورت اشتراکی با انتشارات هنداوی به دست آورده است. انتشارات هنداوی نیز اعلام نمود که برای کسب این حق 6 میلیون پوند مصری (381 هزار دلار) پرداخت نموده است.

لازم به ذکر است که پیش از این به مدت 20 سال انتشارات دارالشروق در مصر صاحب این امتیاز قانونی در انتشار آثار محفوظ بود و اندکی پیش از واگذاری این امتیاز به انتشارات دیوان، نسخه تازهی از همه آثار نجیب محفوظ را با طراحی جلد تازه زیر چاپ برده بود.

انتشارات دیوان در بیانیه ای نوشت به زودی میخواهد نسخه اصلاح شده ای از همه آثار نجیب محفوظ را با استفاده از آخرین فناوری چاپ کاغذی، صوتی و دیجیتال منتشر کند و برای توسعه اندیشه های فکری این نویسنده و حفظ میراث فرهنگی و ادبی منحصر به فرد او کوشش خواهد نمود.

بعد از انتشار این بیانیه نویسندگان و روشنفکران مصر درباره کیفیت و اصالت چاپ های پیشین این آثار واکنش نشان دادند و سوالاتی را مطرح کردند.اشرف الصباغ، رمان نویس مصری نوشت آیا این بازبینی به نسخه های منتشر شده از سوی نشر دارالشروق اشاره دارد و یا منظور بازبینی نسخه های تحریف شده ای است که در معرض فتواهای مذهبی و افکار افراطی قرار گرفته بوده اند.

محمد شعیر، نمایده سردبیر مجله ادبی اخبار الادب نیز با اشاره به اینکه چاپ نسخه تازه آثار محفوظ و حفظ میراث فکری او ضرورت دارد گفت: ضروری است که آثار این نویسنده بزرگ مصری از روی نسخه ها اولیه بازبینی گردد زیرا پس از دریافت جایزه نوبل ادبیات به وسیله این نویسنده تغییرات و تحریفات بسیاری به همه چاپ های آثارش راه یافته است.

او در ادامه افزوده که پیش از این چند نمونه از دست نوشته های محفوظ را آنالیز نموده و متوجه تحریف و محذوفاتی شده که روی کلیت متن اثر گذاشته است این تغییرات صرفا اشتباه هات تایپی و گرامری نبوده بلکه تغییرات عامدانه ای بوده بیانگر این موضوع که ناشر برای رساندن این آثار به دیگر کشورهای عربی که پیش از این ممنوع بوده دست به سانسور برده است. با بازبینی و آنالیز دقیق آثار محفوظ پی می بریم که تعداد قابل توجهی از جمله ها و عبارت ها حذف شده اند؛ صرف نظر از تغییرات اساسی و کلی که در محتوا و معنی به وجود آورده اند و این محذوفات در چاپ های بعدی حتی بیشتر هم شده است.

او می گوید کارشناسان وجود 177 اشتباه را در رمان بلدرچین و پاییز تشخیص دادند و کتاب پژواک های یک زندگی نامه حدود 50 اشتباه دارد که بعضی از آن ها فاجعه بار هستند و روزنامه الاهرام نسخه اصل آن را منتشر نموده است.

نعیم صبری، رمان نویس مصری و از دوستان قدیمی و نزدیک نجیب محفوظ در این باره می گوید محفوظ میل داشت که خودش آثارش را بازبینی کند اما شرایط سلامتی او وخیم شد. با این حال در گفت وگو با دوستان و مخاطبانش هرگز از دست هیچ ناشری شکایت نمی کرد. به یاد ندارم که هیچ گاه نظر منفی درباره ناشری داشته باشد.

حسین حموده، منتقد و استاد ادبیات عرب در دانشگاه قاهره نیز با اشاره به این که پژوهشگران باید پیش از چاپ آثار محفوظ را به طور کامل بازبینی نمایند تا از صحت و دقت متون اطمینان بیشتری حاصل نمایند گفت: آثار محفوظ چندین بار تا به امروز مورد حمله قرار گرفته است و خود او نیز به سختی از یک سوقصد در سال 1994 جان سالم به در برد اما جراحات وارده بر اثر آن سوءقصد سلامتی اش را به خطر انداخت و موجب شد نتواند در سال های بعد آثارش را بازبینی کند و همین موضوع زمینه سو استفاده از نمونه خوان ها و سانسور رمان هایش را فراهم آورد.

حموده که از دوستان نزدیک نویسنده فقید مصری نیز بوده می گویدچند خطای فاحش در آثار او دیده بودم و بنا به درخواست محفوظ به یکی از ناشران سابق آثارش، کتابخانه مصر اطلاع داده اما آن ها همچنان به تتازه چاپ این آثار بدون بازبینی ادامه دادند.

محمد شعیر از روزنامه اخبار الادب می گوید که 5 جلد منتشر شده در بیروت و اولین نسخه های چاپ شده به وسیله کتابخانه مصر کامل ترین نسخه منتشرشده آثار محفوظ است اما نسخه هایی از رمان های او که در سری کتاب های طلایی از سوی مجله رز الیوسف در دهه 50 میلادی منتشر شدند از تیغ تیز سانسور در امان نماندند.

الصباغ، رمان نویس و مترجم اظهار امیدواری نموده که قرارداد تازه با انتشارات دیوان بتواند نسخه سالم و صحیحی از تنها نویسنده نوبلیست عرب ارائه دهد و انتشار چاپ های تازه بر اساس نسخه های نخستین باشد.

او بعلاوه از منتقدان و مخاطبان نجیب محفوظ درخواست کرد مسئولانه بر تعهد این انتشارات به انتشار بدون دستکاری و تغییر آثار محفوظ نظارت نمایند و کوشش نمایند تا ادبیات مصر به نفع امور دینی و مذهبی و یا مسائل دیگر تحریف نگردد.

القرملاوی، مدیر نشر دیوان بعلاوه گفت که کمیته ای از کارشناسان برای آنالیز آثار محفوظ تشکیل شده تا میراث ادبی او به برترین شکل حفظ گردد.