پتروشیمی فارس؛ بیابانی در دست فراموشی ، کم آبی مهمترین سد پیشرفت! - وبلاگ تینتا

به گزارش وبلاگ تینتا، با گذشت حدود 10 سال از شروع عملیات اجرایی پتروشیمی در استان فارس هیچ کدام نه پیشرفتی داشته و نه به اشتغال زایی یاری نموده است.

گروه دانشگاه وبلاگ تینتا؛ استان فارس با پهنه وسیع و پهناوری که دارد همیشه بستری برای طرح های دولتی و خصوصی بوده است. یکی از طرح هایی که از سال 1337 در کشور شروع شد، فعالیت های پتروشیمی بود که در استان فارس هم، با توجه به احتیاج مجتمع های پتروشیمی به گاز طبیعی به عنوان ماده اولیه (خوراک) مورد استقبال واقع شد.

استهبان، فسا، داراب، جهرم و فیروزآباد، کازرون و ممسنی از جمله شهرهایی هستند که در این استان پیشرو شدند، ولی عدم امکان احداث این طرح ها نه تنها موجب محروم شدن بیشتر این استان از طرح های مناسب جایگزین شده، بلکه کشور را از این توقف های چندین ساله متضرر نموده است. چرا که در کشورهای پیشرو در صنعت پتروشیمی، نه تنها این صنعت را در مناطق مختلف پخش نمی نمایند، بلکه سعی می نمایند طرح ها را به صورت متمرکز در کنار دریا بسازند. حالا استان فارس به بیابان های فنس کشی شده ای تبدیل شده که بعد از گذشت چندین سال بلاتکلیفی، در انتظار گوشه چشمی از مسئولان هستند.

بیشتر بخوانید:

• فرایند نزولی پتروشیمی در ایران

موضوع صدور مجوز احداث پتروشیمی در استان فارس در سال 1386 توسط هیئت وزیران، با هدف توسعه صنعتی استان فارس و با تعهد تأمین خوراک از خط اتیلن مرکز در شهر های فیروزآباد، فسا، جهرم، داراب و استهبان و مشارکت بخش خصوصی مورد تأیید نهاده شد؛ اما همگی آن ها یک مشکل مشترک و اساسی دارند و آن هم عدم تامین آب و خوراک پایدار است. برای این منظور هم عملیات اجرایی خط لوله اتیلن مرکز در سال 1390 کلید خورد تا انتقال گاز اتان از پالایشگاه پارسیان به مجتمع پتروشیمی فیروز آباد و انتقال اتیلن به مجتمع های پتروشیمی جهرم، فسا، داراب و استهبان جهت تامین خوراک اولیه آن ها صورت بگیرد.

کارشناسان این موضوع معتقدند که بیشتر این طرح ها، به نوعی دارای تعریف غیر کارشناسانه ای از نظر محیط زیستی و اقتصادی است. آن ها می گویند طرح های پتروشیمی استان فارس در صورت راه اندازی در مجموع سالانه احتیاجمند 33 میلیون متر مکعب آب هستند و این حجم از آب برابر با مقدار آب مصرفی 452 هزار نفر در سال است. این درحالیست که کمبود آب در منطقه و اولویت مصارف شرب و کشاورزی نسبت به مصارف صنعتی، روز به روز بیشتر احساس می گردد.

پتروشیمی داراب

طرح احداث پتروشیمی داراب همراه با 3 پتروشیمی جهرم، فسا و فیروزآباد در سال 1386 به تصویب رسید و کلنگ این پروژه در سال 1386 با وعده بهره برداری آن در 4 سال به زمین خورد. بنا بود خوراک داراب از خط لوله اتیلن مرکز تامین گردد و ظرفیت فراوری سالانه 300 هزار تن پلی اتیلن برای آن پیش بینی شده بود؛ اما به گفته فرماندار داراب تا سال 96 هزینه ای بالغ بر 100 میلیارد تومان برای این پروژه هزینه شده و حاصل آن طی 10 سال تنها چند عدد سوله و دیوارکشی و فنس کشی بوده است.

کارشناسان دلیل اصلی عدم پیشرفت این طرح را تعریف آن در منطقه ای کم آب عنوان می نمایند که با خشکسالی دست و پنجه نرم می نماید. به همین علت، مجری پروژه اعلام نموده است که قصد انتقال پتروشیمی داراب به عسلویه را دارد. هرچند که این جا به جایی به مزاج مسئولان شهری و استانی خوش نیامده و با اجرای آن مخالف هستند. البته جمعی از مردم داراب هم در تجمعی در تیرماه 96 مقابل فرمانداری این شهرستان، خواستار تجدید نظر قرارگاه خاتم الانبیاء برای متوقف کردن و تعطیلی ساخت 4 پتروشیمی استان فارس بویژه پتروشیمی داراب شدند.

اما به گفته کارشناسان مهمترین مانعی که سبب شده است این پتروشیمی به یکی از طرح های غیرفعال پتروشیمی ایران تبدیل گردد، تعریف آن در منطقه ای نامناسب از لحاظ تامین آب و خوراک پایدار است. وابستگی خوراک این مجتمع به پتروشیمی فیروزآباد با پیشرفت فیزیکی کمتر از 13 درصد از یک طرف و خشکسالی و بحران آب در سراسر استان فارس، مسائلی نبوده و نیستند که با اعتراض نمایندگان مجلس یا مسئولان شهری و استانی مرتفع گردد.

به همین دلیل رضا انصاری، نماینده مردم داراب در مجلس با اینکه به خشکسالی و بحران آب در شهرستان داراب و تاثیرات منفی آن بر بخش کشاورزی این شهرستان اذعان دارد؛ اما احداث پتروشیمی در شهرستان را نیز ضروری می داند. با توجه به احتیاج این واحد به حدود 3 میلیون متر مکعب آب در سال معلوم نیست در شرایطی که بخش کشاورزی این منطقه از نبود آب رنج می برد، چگونه قرار است آب مورد احتیاج پتروشیمی داراب تامین گردد!

آنطور که از شواهد پیداست این طرح بدون توجیه اقتصادی باید به عسلویه منتقل شوند، اما بعضی نمایندگان فارس این انتقال را یک موضوع امنیتی قلمداد نموده و پتروشیمی های فارس را ناموس این استان دانسته اند!

پتروشیمی جهرم

وعده احداث پتروشیمی جهرم هم از سال 86 و همزمان با اعلام خاتمه مطالعات طرح خط لوله اتیلن مرکز داده شد. بعد از 2 سال کلنگ احداث این پتروشیمی به زمین زده شد و بهره برداری از آن طی 4 سال به مردم جهرم وعده داده شد. با وجودی که در اردیبهشت سال 87 ابراهیم پور، مدیر طرح های شرکت ملی صنایع پتروشیمی از شروع عملیات اجرایی این طرح در همان سال اطلاع داد، اما شروع احداث این واحد ها با یکسال تاخیر و همزمان با دور دوم سفر هیئت دولت دهم به استان در اردیبهشت سال 88 و با وعده اشتغال 2 هزار نفری به صورت رسمی اعلام شد.

این پتروشیمی در تیرماه سال 1390 به عنوان یکی از شرکت های زیرمجموعه شرکت مادر تخصصی ملی صنایع پتروشیمی از سوی سازمان خصوصی سازی قابل واگذاری اعلام شد؛ اما مورد رغبت بخش خصوصی قرار نگرفت و در فهرست 20 شرکت پتروشیمی بدون مشتری باقی ماند. همچنین سهام این پتروشیمی با وجود عرضه مجدد در بازار فرابورس خریداری نداشت.

سوالی که پیش می آید این که پیشرفت فیزیکی کمتر از 12 درصد در طول 12 سال برای طرحی که به طور متوسط کمتر از 4 سال زمان برای احداث احتیاج داشت، با چه بهانه هایی قابل توجیه است؟

پتروشیمی استهبان

پتروشیمی استهبان هم از مجتمع های پتروشیمی تعریف شده در جهت خط لوله اتیلن مرکز است که با ظرفیت فراوری سالانه 100 هزار تن اتیلن وینیل استات (EVA) در زمینی به مساحت 236 هکتار، همزمان با سایر طرح های پتروشیمی خط لوله اتیلن مرکز در اردیبهشت 1388 کلنگ زنی شد.

حجم آب مورد احتیاج برای پتروشیمی استهبان در صورت راه اندازی برابر با 3 میلیون مترمکعب در سال (معادل 8 میلیون لیتر د. ر. شبانه روز) است که این مقدار آب می تواند آب مورد احتیاج 40 هزار نفر در شبانه روز را تامین کند. این حجم زیاد آب مصرفی مسائلی را برای تامین آب شرب و کشاورزی منطقه به وجود آورده و همه این عوامل باعث شده بعد از چندین سال مرحله احداث پتروشیمی استهبان به تاخیر بیفتد و حتی سخن از جابجایی آن به میان آید.

جالب توجه است اینکه به گفته مرضیه شاهدایی، مدیر وقت طرح های شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران در سال 93، پتروشیمی استهبان حتی مجوز احداث هم ندارد.

پتروشیمی فیروزآباد

در شهرستانی همچون فیروزآباد که در آن تامین آب مورد احتیاج شهفرایندان با مشکل رو به رو است، 12 سال پیش و در پی صدور مجوز احداث پتروشیمی در استان فارس، محل احدات طرح اُلفین چهاردهم یا همان پتروشیمی فیروزآباد فارس از بندر عسلویه به فیروزآباد تغییر کرد. این پتروشیمی که قرار بود عهده دار تبدیل اتان پالایشگاه گاز پارسیان به گاز اتیلن به عنوان خوراک سایر پتروشیمی های استان باشد، پس از گذشت 10 سال و با پیشرفتی کمتر از 13 درصد، عملا به یکی از طرح های غیرفعال پتروشیمی کشور تبدیل شده است.

یکی از مسائل اصلی پتروشیمی فیروزآباد و سایر پتروشیمی های استان فارس، پراکنده بودن این پتروشیمی ها عنوان شده که سبب شده احداث این مجتمع ها از نظر اقتصادی به صرفه نباشد.

به عنوان تنها یکی از هزینه های جانبی ایجاد شده، می توان به احداث خط لوله اتیلن مرکز اشاره نمود. طول خط لوله انتقال گاز اتان از پالایشگاه گاز پارسیان به مجتمع پتروشیمی فیروزآباد 240 کیلومتر و طول خط لوله انتقال گاز اتیلن از مجتمع پتروشیمی فیروزآباد به مجتمع های پتروشیمی جهرم، داراب، فسا و استهبان 310 کیلومتر است که سرمایه گذاری ساخت این خط لوله 285 میلیون دلار برآورد شده است. بر اساس یک برآورد دیگر، هزینه انتقال خوراک از عسلویه یا پارسیان به فیروزآباد، حدود 1000 میلیارد تومان بوده است که این مسئله باعث شده است که سرمایه گذاران این طرح ها رغبتی به تکمیل پروژه ها نداشته باشند.

با همه این مسائل از شهریور ماه 1396، همزمان با شدت دریافت موضوع تامین آب طرح های صنعتی به ویژه پروژه های پتروشیمی، سهامداران طرح پتروشیمی اتیلن فیروزآباد با انجام مطالعاتی به این جمع بندی رسیدند که برای بالا رفتن ضریب فراوری و بهره برداری اقتصادی طرح، آن را از فیروزآباد به سواحل خلیج فارس در عسلویه منتقل نمایند، ولی اردیبهشت سال 97 عضو کمیسیون انرژی مجلس از منتفی شدن انتقال پتروشیمی فیروزآباد به عسلویه اطلاع داده و گفته است که وزارت نفت یک میلیون و 300 هزار تن اتان را برای این پتروشیمی ها تامین می نماید تا در پتروشیمی مادر فیروزآباد تبدیل به اتیلن شوند.

پتروشیمی ممسنی

پتروشیمی ممسنی هم در سال 1386 با شعار توسعه شهرستان ممسنی و کاهش بیکاری کلنگ زنی شد؛ اما بعد از 10 سال بدون هیچ پیشرفتی به صورت زمین خالی باقی مانده است. برای اجرایی و کامل شدن احتیاج به حدود 500 میلیون دلار داشت که البته هرگز مدیران پروژه و مسئولان، پیروز به جذب چنین سرمایه ای نشدند. حتی واگذاری سهام شرکت ملی پتروشیمی به هلدینگ خلیج فارس نیز نتوانست موانع بر سر راه این پتروشیمی را رفع کند.

پتروشیمی فسا

پتروشیمی فسا نیز مثل دیگر طرح ها بدون پیشرفت محسوسی، رها شده در دستان بی رحم فراموشی است. مشکل فسا دقیقا شبیه به دیگر طرح هاست؛ یعنی تعریف آن در منطقه ای که همیشه با بحران بی آبی روبرو بوده است. جای تاسف است که پیشرفت فیزیکی 12 درصدی این مجتمع در فنس ودیوار کشی و ساختمان سازی های جزئی خلاصه می گردد.

آنچه محسوس است اینکه پتروشیمی های استان فارس هیچ کدام نه پیشرفتی داشته و نه به اشتغال زایی در شهر ها یاری کردند. نه از لحاظ اقتصادی باری از دوش کارگران برداشته و نه از نظر محیط زیست برای این منطقه مناسب بوده اند. تنها چیزی که در این پروژه ها چشم را خراش می دهد، زمین هایی بی نام و نشان و بدون استفاده است که با صرف هزینه های بسیار و بدون توجه به زیر ساخت های محیطی استان، باعث امید مردم شدند.

منبع: خبرگزاری دانشجو