قدیمی ترین قنات چهارمحال و بختیاری کاملا خشک شد - وبلاگ تینتا

به گزارش وبلاگ تینتا، خشکی قدیمی ترین قنات چهارمحال و بختیاری

قنات یا کاریز، کانالی است که در زیر زمین حفر می شود تا آب آب را به سطح زمین راهنمایی کند. در واقع اختراع قنات ها کار ایرانیان باستان بود آن ها هزاران سال قبل دست به ساخت قنات ها زدند و به این ترتیب پیروز شدند میزان زیادی از آب های زیرزمینی را جمع نمایند و برای استفاده به سطح زمین برسانند. در شهرهای ایران قنات های قدیمی زیادی هست که همچنان فعال اند و زمین های کشاورزی را آبیاری می نمایند اما در این میان فعالیت های انسانی و تغییرات آب و هوایی باعث خشک شدن تعدادی از قنات ها شده است. به تازگی خبر رسیده که قدمی ترین قنات استان چهارمحال و بختیاری به نام قنات لقدنبه که قدمتش به بیش از 500 سال پیش برمی شود کاملا خشک شده است. در ادامه این خبر خبرنگاران را همراهی کنید.

قدیمی ترین قنات استان چهارمحال و بختیاری که نقش زیادی در آبیاری تعدادی از زمین های کشاورزی استان داشت خشک شده است. به گفته مدیر آب، خاک و امور فنی مهندسی جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری، قبل از اینکه این قنات رو به برود در هر ثانیه 200 لیتر آب می داده اما امروز دیگر این قنات هیچ آبی ندارد. به غیر از این قنات در شهرستان بن هم قناتی به نام احمد آباد وجود دارد که حدود 400 سال پیش حفر شده و 150 لیتر در ثانیه آب دهی داشته اما امروز اثری از آب در این قنات هم به چشم نمی خورد. به طور کلی در استان چهارمحال و بختیاری 841 قنات هست که 50 درصد از آن ها به طور کامل دچار خشکی و 50 درصد بقیه هم با کاهش شدید حجم آب روبرو شده اند. قنات لقدنبه در گذشته 17 درصد از اراضی شهرستان سامان را آبیاری می کرد اما امروز دیگر بعد از خشکی کامل نمی شود از این قنات استفاده ای کرد. گاهی حفر چاهی عمیق در حریم قنات ها باعث خشک شدن یکی از سرمایه های ملی یعنی قنات ها می شود، این قنات ها که در طی صدها سال ذخیره آبی به شمار می رفتند با فاجعه خشک شدن روبرو شده اند.

آن دسته از قنات هایی که آبیاری زمین های کشاورزی با آن ها انجام می شود در فهرست آثار ملی ایران قرار دارند. از شروع سال جاری بعد از تخصیص اعتبار یک میلیارد تومان، 70 رشته قنات در حال بازسازی و نوسازی است و قرار شده کار بازسازی 70 رشته قنات دیگر هم در سال آینده انجام شود. قنات درست مثل چشمه ای طبیعی، آب را از اعماق زمین به سطح می رساند تا حیات بر روی زمین تداوم یابد. با اینکه اختراع قنات ها به هزاران سال قبل برمی شود اما همچنان در بسیاری از روستاها و منطقه ها مسکونی و کشاورزی کشور مورد استفاده قرار می گیرد و مخصوصا در جاهای خشک ایران یکی از مهمترین ارکان کشاورزی است. هر قنات از یک یا چند مجرای زهکشی به ارتفاع 1 الی 1.4 متر و قطر 50 الی 60 سانتی متر و همینطور دیوارهای محکم در کناره ها تشکیل شده است. برای دسترسی کارگران به قنات یک سری چاه های تهویه عمودی حفر می شد، چاه هایی که به مجرای زهکشی وصل می شدند و در نهایت به کانال زهکشی می رسیدند. گاهی طول مجرای زهکشی از چندین کیلومتر هم بیشتر می شد. در گذشته جهانگردان زیادی در سفر به ایران و تماشا قنات ها شگفت زده می شدند و وصف این اختراع را در سفرنامه های خود می آوردند.

این که قنات اولین بار چطور اختراع شد هم در نوع خودش جالب است؛ در هزاره اول قبل از میلاد قبایل کوچکی راهی فلات ایران شدند، قبایلی که از راه کشاورزی زندگی می کردند و وقتی با جایی کم باران تر نسبت به محل زندگی سابق خود روبرو شدند برای تامین آب به فکر راه حل افتادند. آن ها برای کشاورزی نیاز به رودخانه و جویبارهای پر آب داشتند و باید به جایی می رفتند که این امکانات برایشان محیا باشد اما فلات ایران آب و هوایی خشک و کم باران داشت. فصل بارندگی ماه های آبان تا فروردین بود و کشاورزان باستان در این فصل ها کانال هایی را می کندند که در تابستان رو به خشکی می گذاشت.

چند سالی گذشت تا کشاورزان با نکته ای جالب روبرو شدند: در فصل بارش آب هایی به تونل های معادن راه پیدا می کرد که حتی در تابستان هم خشک نمی شدند. اینجا بود که کشاورزان به فکر معامله با معدن چیان افتادند و از آن ها خواستند تا تونل هایی را برایشان حفر نمایند.در نهایت کشاورزان دست در دست معدنچیان پیروز به اختراع سیستم آبی زیرزمینی شدند تا در تابستان بتوانند محصولات خود را بدون مشکل آبیاری نمایند. برای ساخت قنات باید لایه های درونی زمین و نیز مهندسی را به خوبی شناخت برای همین، روش ساخت این سیستم آبی زیرزمینی سینه به سینه بین نسل ها انتقال پیدا می کرد. از شروط ساخت قنات این است که زوایای مجرای زهکشی با دقت زیادی مقدار گیری شود چون در صورتی که این زاویه خیلی تنگ می شد جریان آب نمی توانست عبور کند و در صورتی که زاویه شیب تند می شد فرسایش زیاد، ساختارهای زیر زمینی قنات را از بین می برد.